بسياري از کارشناسان راه‌حل خروج از اين بحران را بروز بارندگي‌هاي پاييزي و زمستاني مي‌دانند اما مشاهده تابلوهاي کنترل کيفيت هوا نشان مي‌دهد بارندگي هم بر درد بي‌امان آسمان ايران افاقه نمي‌کند و تنها يک درمان مقطعي است و با گذشت تنها يک روز از بارندگي‌ها بار ديگر آلودگي هوا ميهمان شهرنشينان مي شود.
ساليانه ۳ ميليون نفر در اثر آلودگي هوا جان خود را از دست مي‌دهند که ۹۰ درصد آنان در کشورهاي توسعه يافته هستند. دربعضي کشورها تعداد افرادي که در اثر همين عامل جان خود را از دست مي‌دهند بيشتر از قربانيان سوانح رانندگي است.
اين مرگ و مير بطور خاص مربوط به آسم، برونشيت، تنگي نفس و حملات قلبي و آلرژي‌هاي مختلف تنفسي است.صدمات ريوي ناشي از هواي آلوده خطري است که هر ۳ نفر از ۵ نفر با آن روبرو هستند.
متخصصان معتقدند که موادي که از طريق هواي آلوده وارد محيط مي شوند داراي ترکيباتي هستند که باعث نابودي بافت هاي مختلف بدن خواهد شد.
اين راديکال هاي آزاد، از طريق ريه، پوست، مخاط بدن، مخاط چشم، گوش، بيني و دستگاه گوارش، وارد بدن شده و باعث تخريب تک تک سلول ها بدن مي شود در واقع تجمع راديکال هاي آزاد در بدن هنگام آلوده بودن هوا، افزايش يافته و راديکال هاي آزاد، به دليل آنکه اکسيژن هاي ناپايداري دارند به دنبال جا و مکاني مي شوند که با يک سلول واکنش نشان دهند و آن را اکسيد کنند. به گفته پزشکان، هر فرد روزانه نزديک به ۲۲ هزار بار تنفس مي‌کند و تقريباً به ۱۵ کيلوگرم هوا در روز نياز دارد که با بروز آلودگي هوا، اين موضوع مختل مي‌شود.
ريشه آلودگي هوا در چيست؟
بازگشت آلودگي هوا تنها يک روز پس از بارش‌هاي پاييزي در حالي است که بارها راه‌حل مقابله اساسي با آن از سوي کارشناسان محيط‌زيست ارائه شده است. مسئولان سازمان محيط‌زيست کشور عوامل مختلفي را دربروز اين پديده دخيل مي‌دانند.
گاهي صحبت از تردد خودروهاي فرسوده مي‌شود،زماني ديگر تقصير را به گردن موتورسيکلت‌هاي کاربراتوري مي‌اندازند. وحيد حسيني،مديرعامل شرکت کنترل کيفيت هواي تهران علت بروز آلودگي هواي پايتخت را پس از چند روز بارندگي مستمر، علاوه‌بر خودروهاي فرسوده و موتورسيکلت‌هاي کاربراتوري ناشي از افزايش سفر با خودروي شخصي عنوان کرد ودرخصوص راهکار برون رفت از اين چالش گفت: آلودگي هوا مسئله اي پيچيده است و جزئيات بسياري دارد و منابع مختلف و متنوعي دارد که هر کدام راه حل مخصوص خود را دارند.
وحيد حسيني افزود: بالغ بر ۱۶ نهاد و سازمان درگير آلودگي هوا هستند و اگر هماهنگي هاي لازم را با هم نداشته باشيم تلاش هايي که مي کنيم نيز ممکن است در جهت هاي مخالف باشد. حسيني افزود: «تهران از وجود ۴۲۰هزار خودروي فرسوده وکاربراتوري آلاينده رنج مي‌برد. به اين عدد ۱۰۰ هزار کاميون ديزلي و۷۸۰هزار موتورسيکلت کاربراتوري در حال تردد را نيز اضافه کنيد.
اين ۳/۱ميليون وسيله نقليه، در روزهاي باراني گذشته هم به کار خود ادامه دادند و اجازه ندادند آسمان پايتخت آبي شود. هر روز در تهران به‌طور ميانگين دوهزار تن آلودگي هوا توليد مي‌شود و وسايل مذکور نقشي اساسي در توليد آن دارند.» اما با وجود تمام تدابير انديشيده‌شده و همچنين چند روز بارندگي مستمر در تهران، اداره کل هواشناسي استان تهران، هواي پايتخت را براي سه روز آينده همراه با آلودگي پيش‌بيني و اعلام کرده است به تدريج بر ميزان آلاينده‌هاي جوي در مناطق مختلف استان از جمله تهران افزوده خواهد شد.
براساس گفته هاي شوراي شهرتهران عامل آلودگي هوا تنها مختص تردد خودروها وموتورهاي کاربراتوري نيست مطابق با گزارش کميته محيط‌زيست شوراي شهر تهران، ظرف ۲۵سال اخير، ۲۴درصد از مساحت سبز پايتخت–عرصه‌هاي باغي- زير بار ساخت‌وساز قرار گرفته و با اين ميزان تغييرکاربري، عملا ۴ هزار و ۵۰۰ هکتار از باغات تهران که معادل کل فضاي سبز اين شهر در دهه ۵۰ بوده، به ساختمان‌هاي مسکوني و تجاري تبديل شده است. متاسفانه تهران به دليل کمبود زمين طعمه سودجوياني که کارشان بساز و بفروشي است شده است.
دستيابي به سود حاصل از ساخت‌وساز‌هاي چند ده طبقه‌اي چند سالي است که باغات شمال تهران را به‌دليل کمبود زمين طعمه بساز و بفروش‌ها کرده است. درختان مظلومي که به‌راحتي سر فرود مي‌آورند و جاي خود را به آسمانخراش‌هاي ناموزون مي‌دهند.
همين پديده سبب شده تا سطوح باقي‌مانده از عرصه سبز تهران، قابليت تصفيه هواي پايتخت را از آلودگي‌هايي که توليد مي‌شوند، از دست بدهند و وضعيت زيست‌محيطي پايتخت قرمز شود.
مطابق با گزارش کميته محيط‌زيست شوراي شهر تهران، ظرف ۲۵سال اخير، ۲۴درصد از مساحت سبز پايتخت–عرصه‌هاي باغي- زير بار ساخت‌وساز قرار گرفته و با اين ميزان تغييرکاربري، عملا ۴ هزار و ۵۰۰ هکتار از باغات تهران که معادل کل فضاي سبز اين شهر در دهه ۵۰ بوده، به ساختمان‌هاي مسکوني و تجاري تبديل شده است.
اين ميزان عرصه سبز از دست رفته، تقريبا معادل ۵/۷ درصد مساحت فعلي تهران است. فعاليت ساختماني در زمين‌هاي «سبز» تهران اگر چه طي ماه‌هاي اخير به‌عنوان يک عارضه خطرناک از طرف دولت مطرح شد و توسط مديريت‌شهري تحت پيگيري قرار گرفت، اما پيشروي بسازوبفروش‌ها به اين زمين‌ها به بهانه تامين منابع مالي شهر همچنان ادامه دارد. در بسياري از کشورهاي جهان اقداماتي براي کاهش آثار آلودگي هوا بر محيط زيست انجام شده‌است.
درحالي که دانشمندان آثار زيانبار آلودگي هوا را بر گياهان، حيوانات و زندگي انسانها مطالعه مي‌کنند، قانون‌گذاران قوانيني را براي کنترل کاهش آلاينده‌ها تصويب نموده و آموزگاران در مدارس و استادان در دانشگاهها آثار آلودگي هوا را براي نسل جوان تشريح مي‌کنند. تنظيم مقررات گامي است که اکثر کشورها براي کنترل و کاهش آلودگي هوا انجام مي دهند
راهکارهاي موقت براي رفع پديده آلودگي هوا
يکي از راه حل‌هايي که دولتمردان کشور مانيز براي مقابله با آلودگي آن را اجرا مي کنند. تعطيلي مدارس و مراکز آموزشي است. تا هم از تردد بي‌جا و غير ضروري در شهر جلوگيري شود و هم از بروز بيماري براي کودکان و نوجوانان جلوگيري شود. اما آيا تعطيلي مدارس راه حل رفع آلودگي هواي کلان شهرهاست؟
همين تعطيلي مدارس و مراکز آموزشي که دولت براي رفع و رجوع معضل آلودگي دست به دامان آن مي‌شود، آيا مشکلاتي همچون دوري از شرايط تحصيل، عقب افتادگي تحصيلي، عادت به تعطيلي و همچنين مشکلاتي بيشماري را براي خانواده‌ها ايجاد نمي‌کند؟ اميدواريم که دستگاه‌هاي مختلف در کنار يکديگر برنامه ريزي کرده و راه حل مناسبي براي اين امر در نظر گيرند تا در نهايت دود آلودگي هوا به چشم مدارس و دانش‌آموزان نرود.
#عصر توسعه: مريم سلطانيپور