- سازمان‌های بین‌المللی حامی فعالان کارآفرینی کمیسیون ملی یونسکو
* زهرا گلیج
سازمان جهانی یونسکو در سال ۱۹۴۵، همزمان با تشکیل سازمان ملل به عنوان یک مجموعه آموزشی و فرهنگی آغاز به کار کرد. سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در چهارم نوامبر ۱۹۴۶ تاسیس شد، شانزدهم نوامبر همان سال، چهل و شش کشور از جمله ایران اساسنامه آن را امضا کردند. یونسکو در بند اول اساسنامه خود، هدف از تشکیل این سازمان را چنین بیان می‌کند:
کمک به استقرار صلح و امنیت از طریق همکاری میان ملت‌ها در زمینه‌های آموزش، علوم و فرهنگ به منظور افزایش احترام همگان به عدالت، حاکمیت قانون، حقوق بشر و آزادی‌های اساسی برای همه، بدون توجه به تفاوت‌های نژادی، جنسیت، زبان و مذهب مطابق با منشور ملل متحد.
یونسکو برای اینکه، بتواند اهداف خود را در قرن بیست و یکم تحقق بخشد، می‌کوشد چالش‌ها و پیامدهای جهانی‌شدن را با همه پیچیدگی‌هایش درک کند و به تعیین راهبردها و خط مشی‌هایی از مواضع فرارشته‌ای، میان رشته‌ای و بین فرهنگی بپردازد که همگان ـ بویژه کشورهای توسعه نیافته و قشرهای محروم جامعه ـ از دستاوردهای آن بهره مند شوند. یونسکو چارچوبی را برای بررسی مشکلات جهانی انسان بر اساس برابری کشورهای عضو ارائه می‌دهد که بر مبنای اصول جهان شمول، تنوع و کرامت انسانی استوار شده است. این سازمان به طور جدی در پی تقویت ارکان منسجمی است که صلح، توسعه پایدار و حقوق بشر را تشکیل می‌دهد و در زمینه فقرزدایی، و ترویج گفتگو میان تمدن‌ها، فرهنگ‌ها و مردم مشارکت می‌کند. کارکردهای یونسکو در اجرای رسالت خود و ارتباط با جامعه بین المللی پنج وظیفه اصلی برعهده دارد:
آزمایشگاه عقاید (اتاق فکری برای تبادل افکار و ایده‌ها)، هنجارسازی، مرکز مبادله اطلاعات، ظرفیت سازی، تسهیل کننده همکاری‌های بین‌المللی.
یونسکو چند رکن دارد. کنفرانس عمومی که عالی‌ترین مرجع تصمیم‌گیری یونسکو است که هر دو سال یکبار در مقر سازمان ملل در پاریس با شرکت نمایندگان کشورهای عضو، سازمان‌های وابسته و ناظران بین‌المللی به منظور تعیین سیاست‌ها و خط مشی‌های سازمان و موارد دیگری که در اساسنامه پیش بینی شده است، تشکیل می‌شود. شورای اجرایی، دبیرخانه، بخش‌های برنامه‌ای، بخش‌های پشتیبانی، کمیسیون‌های ملی از ارکان یونسکو هستند که هر یک وظایف و مسئولیت‌های خاصی در راستای اهداف یونسکو دارند.
کمیسیون ملی یونسکو
کمیسیون ملی یونسکو در ایران پس از پذیرش عضویت ایران در یونسکو، با تصویب مجلس شورای اسلامی وقت، در سال ۱۳۷۷ تشکیل شد. این کمیسیون برای تعیین اهداف، شرح وظایف و ارکان خود، اساسنامه‌ای را در سیزده ماده تنظیم کرد که بنا به پیشنهاد وزیر فرهنگ، در جلسه چهاردهم اردیبهشت ۱۳۲۸ هیئت وزیران به تصویب رسید. کشور ما از ابتدا جزو موسسین سازمان بوده و مقر آن در پاریس است. در ۱۹۷ کشور عضو کمیسیون ملی دارد و این کمیسیون ملی در هر کشور زیرمجموعه یک وزارتخانه فعال است. صلح و دسترسی به توسعه پایدار و ایجاد جهانی عاری از خشونت شعار یونسکو است. کمیسیون ملی یونسکو ۵ دپارتمان فعال دارد. اداره آموزش، اداره علوم طبیعی، اداره علوم اجتماعی و انسانی، اداره فرهنگ، اداره ارتباطات و اطلاعات از بخش‌های فعال در یونسکو هستند. هر دپارتمان شاخه‌های زیرمجموعه خود را دارد. بحث کارآفرینی موضوع در اولویت یونسکو است. ۲ دپارتمان آموزش و مقایسه تطبیقی بین کشورها و دپارتمان دیگر در عرصه وسیع‌تری در حوزه علوم اجتماعی و انسانی، در عرض برنامه‌های بین المللی فعالیت می‌کنند. رسالت اصلی کمیسیون ملی در کشور، تعیین خلأها، تمرکز نیروها بر حوزه‌های اولویت‌دار و بحران‌زای ملی و جهانی و اجتناب از تلاش‌های حاشیه‌ای است. کانون اصلی فعالیت‌ها، مطالعه و بررسی اندیشه‌ها و تبادل اطلاعات و توسعه توان و ظرفیت کشور در زمینه آموزش، علوم، فرهنگ و ارتباطات با توجه به معیارهای بین المللی است. راهبرد اصلی در هدایت اقدامات شامل تقویت ارتباط بین تحقیقات و سیاست‌گذاری‌ها، شناسایی و تعیین خط مشی‌های موفق، توسعه ظرفیت‌های نهادی و انسانی کشور و حساس نمودن دولت و جامعه نسبت به موضوع‌های مهم و روزآمد جهانی است. پنج نقش کمیسیون ملی به عنوان رابط، مشورتی، هماهنگ کننده، نقش طراحی، اجرا و ارزیابی برنامه‌های یونسکو همچنان از مهمترین کارکردهای آن به شمار می‌رود. عملکرد کمیسیون ملی یونسکو در این مسیر با موفقیت‌های بسیاری روبرو بوده است، اگر چه چالش‌هایی نیز در اجرای برنامه‌ها وجود داشته است.
برنامه مدیریت دگرگونی‌ها و تحولات اجتماعی، که این برنامه بین المللی در صحن یونسکو تدوین شد. برنامه MOST در همین راستا تدوین شده که یک کمیته ملی در این حوزه وجود دارد، در روند توسعه پایدار و دگرگونی‌های اجتماعی که چالش‌هایی در جامعه ایجاد می‌کند موضوعاتی مانند محیط زیست، بحران اجتماعی، فقرزدایی، توانمندسازی زنان و غیره در اولویت یونسکو است طبق اهداف توسعه پایدار سازمان ملل نیز یونسکو طرح‌ها و برنامه‌هایی که به اولویت‌های مطرح شده این اهداف بپردازد، نگاه ویژه دارد اولین هدف از اهداف توسعه پایدار موضوع رفع فقر و تبعیض است و سومین هدف نیز به موضوع توانمندسازی زنان اختصاص دارد. بر همین اساس آخرین اظهارنظرهایی که در حوزه کارآفرینی وجود دارد شامل چیزی فراتر از کسب سود صرف برای کارآفرین است و هدف آن فرصت‌سازی فراتر از سودآوری است. اصطلاحی که در کارآفرینی مطرح است و در یونسکو نیز در اولویت قرار دارد اصطلاح کارآفرینی سبز نام دارد. کارآفرینی سبز، اصطلاحی نیست که به معنای کارآفرینی در فضای پاک و عاری از آلودگی اشاره کند بلکه به معنی اینست که نوعی کارآفرینی است که محدودیت منابع دارد و فرد کارآفرین با وجود محدودیت منابع، فرصت‌سازی درازمدت ایجاد می‌کند و محدودیت منابع را پشت سر می‌گذارد. چند شاخص اصلی برای ارزیابی یونسکو برای کارآفرینی بین المللی مطرح است که یونسکو در تشخیص آنها را مورد توجه قرار می‌دهد:
• کارآفرینی چقدر شمول اجتماعی را در نظر می‌گیرد و نگاه فراگیری دارد.
• چقدر این کارآفرینی در رفع تبعیض و فقر تاثیرگذار است. با آموزش فراگیر همراه باشد، با استناد به آموزش فقر را از بین ببرد.
• فرصت‌سازی برای جوانان: جوانان بخشی از حال هستند نه آینده. کارآفرینی‌ای که می‌تواند در اشل ماندگار خود را نگه دارد که مشارکت جوانان را در بر داشته باشد.
• توجه به ملاحظات قانونی و ملی کشور
• جهانی فکر کردن کارآفرینی یا نگاه جهانی داشتن در حوزه کارآفرینی است.
asretosee@yahoo.com